ชุมชนแม่เหาะ อำเภอแม่สะเรียง จังหวัดเชียงราย ได้ถูกยกระดับทั้งในเชิงเศรษฐกิจและวิถีชีวิตความเป็นอยู่ ผ่านการจับคู่นวัตกรรมที่ตรงกับความต้องการของชุมชน ภายใต้โครงการหมู่บ้านนวัตกรรมเพื่อสังคม (Social Innovation Village) ของสำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน) (National Innovation Agency – NIA) ที่ได้นำ 4 นวัตกรรมสำคัญมาร่วมอัพเกรดกิจกรรมการท่องเที่ยว และช่วยเพิ่มคุณค่าและมูลค่าให้กับการบริการและผลิตภัณฑ์ของชุมชน อีกทั้งยังได้ช่วยกระตุ้นให้คนในพื้นที่สามารถดึงศักยภาพของตนเองมาใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นอีกด้วย
คุณาวุฒิ บุญญานพคุณ ผู้อำนวยการฝ่ายนวัตกรรมเพื่อสังคม NIA กล่าวว่า “ชุมชนแม่เหาะ เป็นดินแดนที่มีความหลากหลายทางวัฒนธรรมมีสิ่งที่มีศักยภาพต่อการนำนวัตกรรมเข้าไปช่วยยกระดับทั้งอัตลักษณ์ชาวปกาเกอะญอที่มีมากถึงร้อยละ 80 ของประชากรในพื้นที่จากจำนวนกว่า 8,000 คน มีสถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่สามารถเที่ยวได้ตลอดทั้งปี รวมถึงมีผลิตภัณฑ์ชุมชนที่สามารถนำมาแปรรูปได้อย่างหลากหลาย อย่างไรก็ตาม สิ่งสำคัญไม่ได้อยู่ที่การนำนวัตกรรมหรือเทคโนโลยีขั้นสูงเข้าไปยกระดับพื้นที่แห่งนี้เพียงอย่างเดียว แต่ยังต้องอาศัยศักยภาพของผู้คนในชุมชนที่พร้อมเรียนรู้ และมุ่งมั่นพัฒนาตนเอง ซึ่ง NIA มีความเชื่อว่าจากเดิมที่พื้นที่แห่งนี้เป็นเพียงชุมชนเล็ก ๆ ในพื้นที่จังหวัดยากจน จะสามารถยกระดับตนเองให้เป็นพื้นที่ที่สามารถสร้างรายได้ด้วยนวัตกรรมและกิจกรรมต่างๆ ที่ NIA และผู้ประกอบการเข้าไปส่งเสริม และมั่นใจว่า ชุมชนแม่เหาะจะเป็นจุดหมายปลายทางการท่องเที่ยวชุมชนที่ทุกคนต้องไปเยือนได้ในปีต่อ ๆ ไป”
นวัตกรรมแรก คือ โครงการ “Green route Good life” เที่ยวแม่เหาะ ลัดเลาะชมวิถีกะเหรี่ยง จากบริษัท Local Alike ซึ่งเป็นนวัตกรรมการบริหารจัดการเส้นทางการท่องเที่ยว ผสมผสานกับการท่องเที่ยวเชิงนิเวศที่ได้เชื่อมต่อหลายพื้นที่ให้มีความน่าสนใจมากขึ้น โดย Green route Good life ได้ช่วยทั้งการประชาสัมพันธ์ การพัฒนาแพลตเฟอร์มเพื่อเป็นตัวกลางในการประสานระหว่างนักท่องเที่ยวและชุมชนผ่านช่องทางออนไลน์และแอปพลิเคชั่น นำเสนอมุมมองที่น่าสนใจของชุมชนแห่งนี้ แต่สิ่งที่สำคัญที่ที่สุดคือการจัดทำโมเดลการท่องเที่ยวให้กับคนในชุมชน ซึ่งในอนาคตประชากรในหมู่บ้านสามารถนำโมเดลเหล่านี้ไปเป็นแผนธุรกิจ สามารถบริหารจัดการกิจกรรมต่าง ๆ และออกแบบเส้นทางท่องเที่ยวได้ด้วยตนเองต่อไป
สำหรับเส้นทางการท่องเที่ยวที่ Local Alike ได้จัดทำให้กับชุมชนแม่เหาะถือได้ว่าน่าสนใจไม่น้อย ไม่ว่าจะเป็นการลิ้มลองรสชาติอาหารฝีมือชาวบ้านที่นำเสนอผ่านเรื่องราวและความคิดสร้างสรรค์ ผสานกับการนำวัตถุดิบโดยเฉพาะผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร เช่น ข้าวดอย ฟักทอง กาแฟ รวมถึงพืชผักเมืองหนาว รังสรรค์ออกมาเป็นอาหารจานเด็ดที่นักท่องเที่ยวไม่เคยได้ลิ้มรสที่ไหนมาก่อน การพาชมวิวบนยอดดอยสิงห์ที่มีความสูงจากระดับน้ำทะเลถึง 1,400 เมตรที่ทำให้เห็นทั้งวิวทิวทัศน์ ทรัพยากรของชุมชน การเรียนรู้การต่อยอดผลิตภัณฑ์ชุมชน อาทิ การทำสบู่จากกาแฟ การคั่วกาแฟจากวิสาหกิจชุมชน ตลอดจนกิจกรรมการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมอย่างการปลูกป่า เพื่อคงความอุดมสมบูรณ์ให้กับคนที่จะมาเที่ยวที่แห่งนี้ในอนาคต
โครงการ “Green route Good life” ยังได้บูรณาการการทำงานร่วมกับโครงการ “แม่เหาะ 360 องศา” แพลตฟอร์มท่องเที่ยวชุมชนแม่เหาะเสมือนจริง (Virtual Reality) ที่นำเสนอในรูปแบบภาพและวิดีโอ 360 องศา ประกอบไปด้วยสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญภายในชุมชน การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ภาพวิวทิวทัศน์ รวมถึงคำแนะนำด้านการเดินทางท่องเที่ยว นอกจากนี้ยังสามารถนำไปใช้ร่วมกับ VR Glasses หรือแว่นรับชมระบบ 3 มิติ เพียงแค่นำโทรศัพท์มือถือมาเชื่อมต่อกับแว่นดังกล่าว โดยเฉพาะทัศนียภาพ เช่น การชมวิวจากที่สูงในกรณีที่ฟ้าฝนหรือสภาพอากาศไม่เป็นใจ การสัมผัสกับทรัพยากรธรรมชาติอย่างดอกบัวตอง หรือพรรณไม้ต่าง ๆ ในกรณีที่เป็นการท่องเที่ยวนอกฤดูกาล นอกจากนี้ ยังสามารถใช้กับการท่องเที่ยวทางไกลสำหรับคนที่ไม่สามารถเดินทางมายังสถานที่จริงได้ รวมถึงเป็นเครื่องมือในการช่วยตัดสินใจสำหรับคนที่อยากรับชมกิจกรรมจริงแต่มีเวลาน้อยในการเสพข้อมูลผ่านตัวอักษรก่อนเดินทางมายังสถานที่แห่งนี้
อีกหนึ่งนวัตกรรม คือ โครงการ “Sanuk@แม่เหาะ” แอ่วเมืองสามหมอกด้วย Sanuk AR ซึ่งเป็นการนำเทคโนโลยี Augmented Reality นำเสนอภาพเสมือนจริง มาช่วยให้นักท่องเที่ยวได้รับทราบเรื่องราวที่สำคัญของชุมชนแม่เหาะ รวมถึงสัมผัสกับแหล่งท่องเที่ยวแบบใกล้ชิด ทั้งนี้ นักท่องเที่ยวสามารถสแกน QR CODE บนแผนที่ท่องเที่ยวของชุมชน หรือตามจุดต่าง ๆจากนั้น ระบบจะทำการประมวลและแนะนำสถานที่ที่ห้ามพลาดไปเยี่ยมชมหรือทำกิจกรรมในรูปแบบวิดีโอโดยนักท่องเที่ยวสามารถเข้าไปชมเรื่องราวบนวิดีโอเหล่านั้นได้ผ่านเครื่องมือสื่อสารต่าง ๆ ทั้งโทรศัพท์มือถือ และแท็บเล็ต ครอบคลุมระบบปฏิบัติการทั้ง IOS และ Android นอกจากนี้ โครงการSanuk@แม่เหาะ ยังได้จัดทำ QR CODE เพื่อประกอบบนผลิตภัณฑ์ชุมชน ซึ่งเมื่อนักท่องเที่ยวสแกน QR CODE ก็จะได้รับทราบเรื่องราวหรือที่มาที่ไปของสินค้าชุมชนแต่ละชิ้นได้เช่นเดียวกัน
สินค้าที่ต้องห้ามพลาดซื้อและต้องแวะไปทำกิจกรรมร่วมกับชาวบ้านนั่นก็คือ “กาแฟแม่เหาะ” ในอดีตปัญหาสำคัญของการปลูกกาแฟในชุมชนแม่เหาะก็คือผลผลิตที่ปลูกได้ขึ้นอยู่กับนายหน้าว่าต้องการรับซื้อมากน้อยเพียงใด ไม่สามารถควบคุมคุณภาพหรือยืดอายุสินค้าได้เนื่องจากสภาพอากาศที่มีฝนตกชุก และแสงแดดไม่เพียงพอ ดังนั้น NIA จึงได้สนับสนุนการพัฒนานวัตกรรมลดความชื้นและการอบแห้งผลิตภัณฑ์ เพื่อช่วยทั้งในการแปรรูปและการยืดอายุผลิตภัณฑ์ ลดปัญกาการพึ่งพาแสงแดดที่ไม่สม่ำเสมอ ทำให้ในปัจจุบันกาแฟแม่เหาะมีดีมากกว่าการขายในรูปแบบกาแฟตากแห้งหรือผลกาแฟสด รวมถึงช่วยให้มีผลิตภัณฑ์หลากหลายประเภทออกมาจำหน่ายให้กับผู้มาเที่ยวในชุมชน เช่น กาแฟคั่ว ชาดอกกาแฟ ที่มีกลิ่นหอมและเอกลักษณ์ด้านรสชาติเฉพาะตัว ต่อเนื่องไปถึงการขายผ่านช่องทางออนไลน์ และส่งตรงถึงบ้านผ่านไปรษณีย์ รวมถึงพัฒนาเป็นกิจกรรมการเวิร์คช็อปการคั่วกาแฟสด สร้างการเรียนรู้ที่ดีให้กับนักท่องเที่ยว
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน)
CALL: 02-017-5555
